Déithe Daoibh, is mise Rachel nic Aoidh agus failte chuig an chéad cuid dar sraith cúig chuid ar Ainmhithe. Le linn na sraithe seo, beimid ag féachaint are na hainmhíthe difriúla a dtagann suas i Mitioseolaíocht na hÉireann agus an tabhácht a bhaineann lena gcuid scéalta. An tseachtain seo, beimid ag tosnú le hEalaí.
Tá aithne is fearr air an Eala dá chuid áilleacht mistiúil agus a ghrásta mórga. Go minic, tá naisc acu leis an Aos Sí, (an domhan eile) ar sroicheadh a domhan ar go leor bealaí éagsúla cosúil le cheo, lochanna, phluais, dumhaí agus go leor eile. Ina gcumas osnádúrtha, d’fhánaigh na déithe Ceilteacha laistigh de na ríochtaí seo. I gcomhpháirt, bhí stádas ag an Swan ceangailte le féilte Ceilteacha ar nós Samhain agus Bealtaine.
Le linn na miotaseolaíochta Cheilteach, is iomaí miotas agus finscéalta a léirigh eala. Tá siad le feiceáil roinnt uaireanta ar fud Bhéaloideas na hÉireann.
Ceann de na scéalta is aitheanta i Miotaseolaíocht na hÉireann ina bhfuil eala le feiceáil ann ná Clann Lir. Mura chuala tú trácht ar Leanaí Lir roimhe seo, seo roinnt cúlra duit.
Dia farraige ab ea Lir. Phós Lir le hAodh agus le chéile, bhí ceathrar leanaí acu: Fionnula, a n-iníon, agus triúr mac, Aodh, Fiachra agus Conn. Nuair a d’éag a máthair, pósadh deirfiúr Aodh, Aoife le Lir, agus mar sin tháinig sí mar leasmháthair ar na páistí. Bhí grá mór ag Aoife do Lir agus ar dtús, bhí an méid céanna grá aice do na páistí. Ach de réir mar a chuaigh an t-am ar aghaidh, tháinig éad uirthi faoin am ar chaith Lir lena leanaí ina háit. Ina ainneoin sin, chaith sí geasa orthu a d'iompaigh ina n-ealaí ar feadh 900 bliain: 300 ar Loch Dairbhreach, 300 ar Sraith Maoile agus 300 ar Inis Glóra. In ainneoin a bheith sáite mar eala, d’fhan a n-athair leo ar feadh an oiread bliain agus a d’fhéadfadh sé, agus grá aige dóibh i gcónaí.
Tá an eala le feiceáil freisin i scéal Chú Chulainn, an laoch scéalaíochta Éireannach. Sa scéal faoin mBanphrionsa Lochlannach Derbforgaill a thit i ngrá le Cú Chulainn, d’athraigh sí í féin agus a maighdeana ina n-ealaí le taisteal agus a bheith in aice le Cú Chulainn. Gan a thuiscint cé a bhí ann, chaith Cú Chulainn cloch ag ceann de na healaí agus thit an t-éan go talamh. D'aistrigh sí ar ais i bhfoirm dhaonna agus Derbforgaill a bhí ann. Shábháil Cú Chulainn a saol tríd an gcloch a thógáil óna taobh agus cuid dá cuid fola a shú, ach trína dhéanamh sin ní raibh sé in ann í a phósadh a thuilleadh.
Scéal eile ó bhéaloideas na hÉireann ina bhfuil ealaí le feiceáil, ná Aislinge Oengusso (Aisling Aengusa). Ba é Aengus mac an Dagda agus Boann.
In Aisling Aengus, chonaic an fear óg bean ina aisling a raibh Caer Ibormeith mar ainm uirthi, bandia an Chodlata agus Aislinge. Thit Aengus i ngrá léi láithreach. Leis an ngrá seo, rinne sé iarracht Caer a aimsiú agus fuair sé amach gur níos mó ná bhrionglóid a bhí inti, ach ina ionad sin duine fíor a cuireadh faoi gheasa. Ba é an gheis ná go ndéanfaí í féin agus a deirfiúracha a chlaochlú ina n-eala gach dara Samhain agus go bhfanfadh siad mar sin go dtí an Samhain dar gcionn.
San scéal seo, thánig Aengus orthí ar Loch ar a dtugtar Loch Béal Dragan, a cheaptar anois a bheith ina Loch Mhúscraí sna Sléibhte Gaibhlte. Nuair a tháinig Aengus, ní bhfuair sé eala amháin, ach 150 dóibh. Bhí air Caer a phiocadh amach ón tslua seo. I ndeireadh na dála, roghnaigh sé i gceart agus ansin d’iompaigh sé ina eala féin.
Deirtear gur eitil an bheirt acu le chéile go dtí dún Brú na Boinne, ag canadh ceoil álainn ar chuir a lucht éisteachta go léir i gcodladh ar feadh trí lá agus oíche.
Ceanglaíonn rud amháin na scéalta seo go léir agus is é sin go bhfuil an grá mar théama mór iontu. I gClann Lir, feicimid gur chaith Lir an oiread ama agus gur féidir lena leanaí i bhfoirm eala, toisc go raibh tuilleadh grá aige dóibh ná mar a d’fhéadfadh Aoife a bheith ar eolas aici riamh. I scéal Chú Chulainn, d'iompaigh Derbforgaill ina h-eala mar gheall ar a grá do Chú Chulainn, agus i scéal Aengus agus Caer, tháinig an bheirt acu le chéile mar ealaí ina ngrá. Sna finscéalta seo go léir, coinníonn an t-éan álainn seo áit speisialta.
Ba é seo ár scéal ar na hEalaí, bígí linn an tseachtain seo chugainn dár gcéad scéal eile.
Comments